Kontakt Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń
tel.: +48 56 611 36 10
e-mail: wfins@umk.pl

Kontynuacja badań nad filozofią brytyjską – dwa nowe granty na Wydziale

Zdjęcie ilustracyjne

W ostatnich dniach rozstrzygnięto konkursy na granty Narodowego Centrum Nauki oraz granty Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Dwa ze zwycięskich projektów będą realizowane przez badaczy z Instytutu Filozofii, oba dotyczą nowożytnej filozofii brytyjskiej.

Pozwolą one kontynuować prowadzone u nas od lat badania nad tą problematyką, wcześniej prowadzone m. in w ramach projektów objętych grantami: „Myśl moralna oświecenia brytyjskiego w filozofii George'a Berkeleya (1685-1753)” dr Marty Szymańskiej (NCN FUGA 3), „Teorie Adama Smitha i Sophie de Grouchy: filozofia moralna a zmiana społeczna” dr Anny Markwart (NCN FUGA 5) oraz (częściowo) Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii siedemnastego wieku (NCN OPUS 7); z Instytutu Filozofii udział brali w nim: prof. dr hab. Adam Grzeliński, dr hab. Krzysztof Wawrzonkowski, prof. UMK oraz prof. dr hab. Jolanta Żelazna. Obecnie przyznane zostały granty w konkursie NPRH „Uniwersalia 2.2” oraz NCN MINIATURA 3.

Filozofia brytyjska XVII i XVIII wieku | Grant NPRH „Uniwersalia 2.2”

Projekt „Filozofia brytyjska XVII i XVIII wieku” obejmuje przygotowanie przekładu, krytyczne opracowanie i naukową redakcję oraz wydanie niedostępnych dotychczas po polsku dzieł z zakresu nowożytnej filozofii brytyjskiej. Prace te a) ukazują formowanie się głównych systemów filozoficznych owego okresu, b) pozwalają zrekonstruować nowożytną debatę wokół racjonalności religijnej, deizmu i wolnomyślicielstwa, c) ukazują proces usamodzielnienie się nowożytnej etyki, d) przyswajają polskiej kulturze brytyjski idealizm zapowiadający filozofię Berkeleya.

Lista przekładanych prac:

  • Thomas Hobbes, "Elements of Law, Natural and Politic", 1640.
  • John Locke, "Questions concerning the Law of Nature, An Examination of P. Malebranche’s Opinion on Seeing Things in God, On Miracles", c. 1662-1706.
  • John Locke, "Reasonableness of Christianity", 1695.
  • John Toland, "Christanity Not Mysterious", 1696.
  • Shaftesbury, "Sensus Communis. An Essay on the Freedom of Wit and Humour, An Inquiry concerning Virtue and Merit", 1711.
  • Antony Collins, "A Discourse of Free-Thinking", 1713.
  • Francis Hutcheson, "Inquiry into the Origins of our Ideas of Beauty and Virtue, in Two Treatises", 1725.
  • Francis Hutcheson, "An Essay on the Nature and Conduct of the Passions and Affections, with Illustrations on The Moral Sense", 1728.
  • Richard Burthogge, "Pisma", 1678-1699.
  • Arthur Collier, "Clavis universalis", 1713.

Każdy z przekładów przygotowywany jest przez badaczy i tłumaczy specjalizujących się w danej problematyce i będzie poprzedzony krytycznym wstępem obejmującym tło powstania dzieła, jego treść i znaczenie dla historii filozofii, a także najnowsze dyskusje dotyczące jego interpretacji. Grant realizowany jest przez ośmioro specjalistów z ośrodków w Łodzi, Warszawy, Brukseli i Torunia. Z naszej uczelni uczestniczą w nim dr hab. Krzysztof Wawrzonkowski, prof. UMK i kierujący grantem prof. dr hab. Adam Grzeliński, obaj z Katedry Historii Filozofii, Filozofii Systematycznej i Etyki Instytutu Filozofii.

Alexander Gerard (1728-1795) - filozof szkockiego Oświecenia | Grant NCN Miniatura

W ramach projektu przeprowadzona będzie kwerenda w bibliotece Uniwersytetu w Aberdeen, która ma na celu opracowanie niebadanych dotychczas aspektów filozofii Alexandra Gerarda, takich jak znaczenie ówczesnego paradygmatu naukowego dla kształtowania się jego stanowisko filozoficznego czy wpływ jego nowatorskich rozwiązań na ówczesnych filozofów, takich jak choćby pozostali członkowie Towarzystwa Filozoficznego w Aberdeen (m. in. Th. Reid, J. Beattie, czy G. Campbell), inni wykładowcy, czy szerzej, na życie umysłowe „doskonalącego się” wówczas społeczeństwa szkockiego. Projekt obejmie też badania nad bezpośrednim oddziaływaniem jego myśli na instytucjonalną przemianę Uniwersytetu w Aberdeen i szkolnictwo wyższe w ogóle, a także wpływ jego reformatorskiego programu na przedstawioną przezeń koncepcję estetyczną. Projekt badawczy realizuje dr hab. Krzysztof Wawrzonkowski, prof. UMK z Katedry Historii Filozofii, Filozofii Systematycznej i Etyki Instytutu Filozofii. 

Prof. dr hab. Adam Grzeliński zajmuje się głównie nowożytną filozofią brytyjską, teorią poznania i estetyką. Autor monografii „Angielski spór o istotę piękna. Koncepcje Shaftesbury’ego i Burke’a” (2001), „Kategorie ‘podmiotu’ i ‘przedmiotu’ w Dawida Hume’a nauce o naturze ludzkiej” (2005), „Człowiek i duch nieskończony. Immaterializm George’a Berkeleya” (2010), „Doświadczenie i rozum. Empiryzm Johna Locke’a”  (2019) oraz przekładów źródłowej literatury filozoficznej i estetycznej (I. Newton, P. Bayle, A. A. C. Shaftesbury, J. Locke. G. Berkeley, D. Hume, W. James,  G. Santayana, R. Arnheim i in.). Kieruje Katedrą Historii Filozofii, Filozofii Systematycznej i Etyki w Instytucie Filozofii UMK, jest także redaktorem „Ruchu Filozoficznego”.

Dr hab. Krzysztof Wawrzonkowski, prof. UMK bada nowożytną filozofię brytyjską XVII i XVIII wieku, zajmuje się także estetyką filozoficzną. Jest autorem monografii „Smak, geniusz, sztuka. Filozofia piękna Alexandra Gerarda w świetle estetyki kantowskiej” (2009) oraz „Wyobraźnia i wzniosłość. Teoriopoznawcze podstawy wybranych brytyjskich koncepcji estetycznych XVIII wieku” (2010), a także przekładów dzieł Th. Hobbesa, D. Hume’a, G. Santayany i W. Jamesa na język polski; obecnie koncentruje swe badania na filozofii A. Gerarda i Th. Hobbesa.

pozostałe wiadomości